Xustificación Antropolóxica da Moral

Con estes termos tan formais o único que estou a dicir é porque somos nos, os humáns, éticos por natureza.
Antropoloxía é a ciencia que estuda ao ser humán. Así que cando dicimos que imos dar unha xustificación antropolóxica da moral estamos dicindo que imos explicar porqué necesitamos a ética e a moral.
Na natureza existen moitos tipos de seres vivos, e cada un presenta as súas diferenzas.
Por exemplo, non é igual un can que un simio. Imos estudar entón, dende o punto de vista filosófico que cousas nos diferenzan. Maís concretamente o veremos dende o punto de vista da Antropoloxía Filosófica, que é aquela filosofía que estuda ao ser humán.
Vemos que os vexetais teñen un tipo de vida no que se rixen por impulsos. Teñen un impulso de medrar de certa forma, de reproducirse de certa forma....Por exemplo, as súas raices son fotofóbicas (fuxen da luz) e medran para abaixo...etc
Os animais invertebrados, sen embargo, teñen algo que chamamos instinto. Un instinto é un patrón de comportamento que repiten todos os animais dunha mesma especie sen excepción de un só. Ese patrón de comportamento non é aprendido, non o adquiren do aprendizaxe, senón qué nace con eles, é innato e xenético.
A lombriz non aprende da súa experiencia, senón que cando nace xa está programada para sobrevivir actuando de determinada maneira. Iso é exactamente un instinto.
Os animais vertebrados ademáis de instintos poden aprender hábitos. Iso quere dicir que ademáis de nacer con conductas programadas (instinto de supervivenza, etc) poden aprender cousas da súa experiencia. Por exemplo, un can ten instintos pero se lle pode adiestrar.
Os primates tamén teñen instintos e poden aprender hábitos. Pero ademáis, os primates teñen aprendizaxe espontáneo. Eso quere dicir que teñen certa creatividade e nunha situación nova poden inventarse solucións que nunca antes viran. Para que xurda este aprendizaxe espontáneo debe haber un estímulo que o estimule. Por exemplo, ten fame e quere alcanzar a comida que é de dificil acceso. Pode inventar una forma para alcanzala.
Os seres humáns nacemos con instintos pero pronto os perdemos (ou case todos ou na totalidade, isto é un debate aberto). Un bebé actúa instintivamente, por exemplo, pechando a man cando lle achegas o dedo. Isto é un vestigio evolutivo que nos queda dos nosos antepasados, cando os bebés debían aferrarse aos pelos da nai para ir colgados nela, igual que o fan os bebés primates.
Aproximadamente aos dous meses de idade os bebés deixan de presentar estes instintos e relacionánse co mundo doutro xeito. Comezan a aprender do seu entorno, inmersos nunha cultura que ten determinado xeito de adaptarse ao entorno. Digamos que o ser humán nace con instintos pero ou ben os perde, ou ben os ten debaixo de moitas capas que os cubren. Capas que poden ser a cultura, a etica de esa sociedade etc.
O humán entón aprende hábitos e costumes, ten aprendizaxe espontáneo (seguro que tedes recordos de nenos facendo inventos curiosos) e ademáis ten unha cultura.
Pero... si perdemos os instintos, ou os temos debaixo de moitas capas... ¿iso quere dicir que as nosas respostas non están programadas?
Exactamente. As nosas respostas poden ser infinitas. Cada persoa é libre de tomar as súas decisións. E se somos libres somos responsables. A liberdade nos fai responsables dos nosos actos. Os animais non humáns non teñen tal liberdade mental. Un león non pode decidir ser vexetariano.
¿Podedes dicir que a nosa responsabilidade ven dada pola nosa consciencia?. ¿Como comprendemos que algo non é bo, entón somos responsables?.
En certa medida si. Pero non e o factor máis importante. A liberdade é o factor decisivo que nos fai responsables.
Vexamos un exemplo: Apúntante cunha pistola e te din que roubas o banco ou te matan. Ti crees que a túa vida é maís importante que os cartos e decides obedecer. ¿Eres consciente de qué é incorrecto roubar? Si ¿Eres responsable de ese roubo? Non, porque non eras libre.
Entón, a liberdade é o que nos fai responsables. Se non podes decidir non eres responsable.
Non estamos programados para actuar todos da misma forma, como moito estamos programados para ser libres. Esa liberdade é por un lado maravillosa, pois nos permite ser creativos. Pero por outro lado pesa moito, porque nos fai donos dos nosos actos.
¿Entón os humás non temos instintos? O ben non os temos xa que non vemos ningún patrón de comportamento que repitamos todos ou ben temos os instintos moi devaluados.
Non temos instinto maternal, propiamente dito, xa hay nais sanas que dan en adopción os fillos. Nin temos instinto de supervivencia, xa que hai xente mentalmente corda que disfruta arriesgando a súa vida facendo puenting, cousa que non fan os cans. Recorda que para que sexa instinto o teñen que facer todos os individuos sans dunha mesma especie.
Se fora certo que temos instintos ao menos os temos por debaixo doutras capas, por exemplo da capa da ética. Una persoa considerada sana pode ter unha tendencia sexual hacía outra persoa, pero a súa ética impediralle que se bote enriba dela coma se fora un can. Pensará a forma de conquistar a outra persoa e incluso aceptará un no educadamente.
Porque somos éticos por enriba da nosa natureza física. Podemos dicir que a ética é unha de esas cousas que nos diferencia dos outros animais. Por iso a nos se nos piden responsabilidades dos noso actos e a unha lombriz non.
Como xa dixen en clase, non esquezades que a diferencia entre uns animais e outros non é radical, senón mais ben de grao. Aos animais non humáns maís intelixentes, as veces pedímmoslles certas responsabilidades. Por exemplo, as veces castigamos a un can por desobeceder. Pero a como a súa liberdade mental non é tan grande como a humán non lle esiximos tanto como a un humán. A un pez, por exemplo xa non lle pedidos ningunha responsabilidade. Entón, a maior intelixencia, menos instintos, mais liberdade de decidir e mais responsabilidade.

Resumindo: Somos por natureza donos dos nosos actos e por iso somos por natureza animais éticos, animais morais.

Debido a que debemos tomar decisións fácemonos a pregunta de ¿Qué é o correcto? ¿Qué debo facer? ¿Qué é o ben e que é o mal? Non estamos programados para responder instintivamente ante os estímulos, senón que debemos decidir. E podemos decidir facer o ben ou o mal. Evidentemente tamén podemos entender de diferente xeito qué é o ben e que é o mal. Pero a nosa liberdade nos obriga a decidir.